Schenken op papier: niet meer doen of ligt het genuanceerder?

Waarom schenken?

Voor mensen met een aanzienlijk vermogen is schenken aan de kinderen een goede manier om erfbelasting te besparen. Dit kan door gebruik te maken van de jaarlijkse vrijstelling (2023: € 6.035 per kind). Daar bovenop kan worden overwogen om per kind in de eerste schijf tegen een tarief 10% (2023: €138.642) schenken, zodat wordt voorkomen dat bij overlijden dit bedrag in de nalatenschap wordt belast tegen een toptarief van 20%.

Schenken op papier

Een interessante vorm om deze schenkingen vorm te geven is schenken op papier middels een notariële akte. De ouder schenkt het bovengenoemde bedrag van € 144.677 per kind (zijnde € 6.305 + € 138.642). De schenking wordt vervolgens schuldig gebleven. Er gaan geen gelden of bezittingen over naar de kinderen. Zij houden daarentegen een vordering op de ouders. Wel dienen de ouders jaarlijks een rente te vergoeden aan de kinderen van minimaal 6%. Het betalen van de rente holt de nalatenschap verder uit, hetgeen ook leidt tot een besparing van erfbelasting. Bij overlijden wordt de schuld verrekend met de nalatenschap.

Overgangsrecht box 3 = mismatch

Met de komst van het huidige overgangsrecht in box 3 hoor ik regelmatig mensen zeggen dat schenken op papier niet meer interessant is. De reden is dat de vordering van de kinderen valt onder ‘overige bezittingen’. Deze kent boven de vrijstelling in box 3 een fictieve belastingdruk van 2,05% over de vordering (zijnde een fictief rendement 6,05% * belastingtarief 34% (2024)). De ouders kunnen hun schuld verrekenen met hun box 3 vermogen, maar wel tegen een fictieve belastingdruk van -/- 1,19% (zijnde een fictief rendement van -/-3,5% * belasting tarief 34% (stelpost 2024)). Familiair leidt dit tot een mismatch en daarmee een nadeel.

Mijns inziens weegt over het algemeen het box 3 nadeel niet op tegen de besparing van de erfbelasting. Onderstaand een eenvoudig rekenvoorbeeld.

Stel, ouders hebben een aanzienlijk box 3 vermogen en wensen € 144.677 te schenken op papier aan hun kind. Over de verschuldigd gebleven schenking betalen zij jaarlijks aan hun kind een rente van 6%.

Tevens dient er jaarlijks een rente te worden voldaan van 6%, zijnde € 8.681. Dit leidt ook tot een besparing van jaarlijks € 1.736 (zijnde € 8.681 * 20% toptarief).

Het box 3 nadeel is als volgt te becijferen:

Het blijft maatwerk!

Let op, het betreft een eenvoudig voorbeeld! De bovenstaande mismatch wordt groter als de ouders geen of weinig box 3 vermogen hebben, maar het vermogen in de BV (box 2) of eigen woning (box 1) zit en de kinderen reeds een box 3 vermogen hebben wat boven hun vrijstelling uitkomt. De ouders hebben dan geen fiscaal voordeel van hun schuld en de kinderen worden maximaal belast in box 3. Dit was overigens ook al een belangrijk -en vaak vergeten!- aspect voor de komst van het overgangsrecht!

Deze mismatch verdwijnt daarentegen weer als de schuld van de ouders zorgt voor een rendementsgrondslag van nihil in box 3 en de vordering van kind binnen de vrijstelling in box 3 (2024: € 114.000 voor fiscale partners) valt.

Ook kan worden overwogen op papier te schenken tegen een hogere rente, bijvoorbeeld 8%. Op deze wijze wordt de toekomstige nalatenschap sterker uitgehold bij een gelijkblijvende mismatch in box 3.

Uiteraard kan ook worden overwogen om daadwerkelijk vermogen[1] te schenken aan het kind. De ouders hebben dan geen schuld meer aan hun kind(eren). De mismatch verdwijnt hiermee. Het kind kan deze gelden in box 3 beleggen tegen een goed verwacht rendement of zijn hypotheeklening (met de hoge huidige rente!?) aflossen in box 1.

Tijdelijke situatie box 3

Realiseert u zich dat het box 3 nadeel is gebaseerd op overgangsrecht tot en met 1 januari 2026. Vanaf 2027 lijkt het aannemelijk dat de werkelijke rendementen worden belast. Er lijkt dan ook sprake van een tijdelijk nadeel. Tevens is het zo dat ook het huidige overgangsrecht de nodige kritiek krijgt. Er wordt binnenkort een uitspraak van de Hoge Raad verwacht en lijkt het – gezien het advies van de Advocaat-Generaal- niet onaannemelijk dat correcties zullen volgen.

Afsluitend

Let op! Schenken is en blijft maatwerk. Ook schenken op papier. Het is goed te kijken naar de gehele familiaire en financiële situatie. Ook niet-fiscale aspecten verdienen hierbij aandacht[2]. Schenken op papier kan dan ook nog steeds een mooi instrument zijn om vermogen over te dragen naar de volgende generatie.

Family Capital Trust

Peter Seuren

[1] Het kan voor ouders bezwaarlijk zijn daadwerkelijk vermogen te schenken aan kinderen en ze daarmee de beschikking erover te geven. Dit kan worden voorkomen door het geschonken vermogen te certificeren. Hiermee wordt bereikt dat het eigendom bij het kind zit, maar de zeggenschap bij de ouders.

[2] Zie ook ons eerdere artikel