Een duurzame bedrijfsopvolging binnen de familie is meer dan harde fiscaliteit
Nederland kent vele familieondernemingen. Om te voorkomen dat de continuïteit van de onderneming in het geding komt, kent de Nederlandse belastingwetgeving ruime vrijstellingen voor overdracht binnen de familie. Het kan heel interessant zijn om hier gebruik van te maken. Aan deze regelingen zijn echter wel een behoorlijk aantal voorwaarden en regels verbonden die de afwegingen complex maken. In de praktijk maken we regelmatig mee dat het proces van overdracht vrijwel volledig wordt afgestemd op het behalen van fiscale voordelen.
Een fiscaal optimale bedrijfsoverdracht betekent echter zeker niet altijd een duurzame overdracht en gezonde toekomstbestendige familieverhoudingen. Er dient in eerste instantie grondig te worden nagedacht over andere dan fiscale vragen.
Denk hierbij aan:
- Is een of meer van mijn kinderen een geschikte opvolger?
- Wie gaat dat beoordelen? Senior en/of derden?
- Is de beoogde opvolger daar ook echt voor in? Is er voldoende commitment?
- Hoe gaan we om met de andere kinderen, niet zijnde de opvolgers?
- Hoe stomen we de volgende generatie klaar voor de uitdaging? Wat is daarvoor nodig? Denk aan opleidingen, stages, externe adviseurs of wijzigingen in het managementteam?
- Hoe dragen we verantwoordelijkheden over van de huidige naar de volgende generatie? Kan de huidige eigenaar voldoende loslaten? Welk tempo van overdracht past het beste bij de bedrijfssituatie en karakters, wensen en capaciteiten van de betrokken familieleden?
- Of en hoe wordt het management en overige familieleden betrokken in het opvolgingsproces?
- Heeft senior in de nieuwe constellatie een rol? Of en hoe wordt optimaal gebruik gemaakt van zijn kennis en ervaring?
- Hoe gaan we toekomstige conflicten oplossen?
- De opvolging is eveneens een aanleiding de estate planning onder de loep te nemen? Wat te doen met de onderneming bij een overlijden? Wat als er sprake is van een echtscheiding?
- Hoe heeft senior zijn eigen toekomstvoorzieningen geregeld? Een fiscaal optimale overdracht wil niet zeggen dat senior ook over voldoende financiële middelen beschikt om van te kunnen leven in de volgende levensfase. De overdracht vormt dus ook een goede aanleiding na te denken over de financiële planning.
Bij bedrijfsopvolging is het aan te bevelen om over een familiestatuut te kunnen beschikken. Een familiestatuut is een familiebedrijfsplan waarin de afspraken omtrent het familiebedrijf concreet worden vastgelegd. Het statuut geeft structuur voor de familieleden en kan mogelijke problemen in de toekomst voorkomen. Het familiestatuut is geen doel op zich, maar een hulpmiddel om richting te geven aan de gesprekken binnen de familie. Geen panklaar recept, maar duidelijke en concrete spelregels waar men als familie voor staat.
Naast gesprekken binnen de familie, onderneming en met adviseurs is het vaak heel waardevol hierover te praten met andere ondernemers uit het netwerk die een dergelijk traject al hebben afgerond, of er ook mee bezig zijn. Wat zijn hun ervaringen? Wat kun je hiervan leren?
Ons advies is oog te hebben voor alle aspecten rondom de overdracht, zoals het belang van de onderneming, de persoonlijke belangen en wensen van de overdrager, de overnemer, als ook andere familieleden zoals broers of zussen. Dit draagt bij aan een toekomstbestendige familieonderneming. Fiscaliteit is hier zeker een onderdeel van, maar ook niet meer dan dat.