Beleggen is emotie

Emotie leidt niet tot de beste beleggingskeuzes…

De economische wetenschap gaat ervan uit dat mens rationele afwegingen maakt om te komen tot de juiste keuze, die voor hem of haar het beste uitpakt. Ook wel de ‘homo economicus’ genoemd. Maar de mens blijkt niet zo rationeel te zijn. Het is ook ondoenlijk om alle beschikbare informatie te wegen om te komen tot de juiste beslissing. Er is vaak geen tijd voor en/of simpelweg te complex. Dat geldt zeker ook voor beleggingsbeslissingen. In dergelijke situaties valt de mens terug op bepaalde mechanismen en veronderstellingen. Ook al wil de mens vaak doen geloven dat de gemaakte keuze rationeel en weloverwogen is gemaakt.

Zonder uitputtend te willen zijn enkele voorbeelden:

• Kudde effect

Als een menigte gaat bewegen, maakt kuddegedrag dat je in beweging komt. Deze beweging komt voort uit een soort van overlevingsdrang om gevaar te ontwijken of de angst om iets te missen. Als anderen het doen, zal het immers wel goed zijn! Een eigen analyse ontbreekt echter.
Kijkende naar de financiële markten kan dat goed gaan, maar het tij kan ook keren. Kuddegedrag heeft op de beurs vaak geleid tot overdrijving in positieve, maar (vervolgens) ook in negatieve zin. Denk aan de Tulpenmanie, de internet bubbel en recent de bitcoin.

• Beïnvloeding

Ieder mens, en dus ook de belegger, heeft een ander referentiekader, waardoor de inschatting van de werkelijkheid wordt beïnvloed. U kunt hierbij denken aan beleggingstips of goede referenties voor vermogensbeheerders op een verjaardagsfeestje. De vraag is echter waar deze tips en referenties op gebaseerd zijn? Waarom zou een ander beter geïnformeerd zijn dan u?

Oplichters maken hiervan ook handig gebruik. Neem bijvoorbeeld pyramidefondsen. Deze fondsen beloven grote rendementen en maken deze in eerste instantie ook waar. Door het enthousiasme worden meer beleggers geïnteresseerd. Uiteindelijk blijkt dat het rendement uit de inleg van de beleggers is voldaan en gaat de beheerder er met de resterende centen vandoor. Een bekend voorbeeld is Bernard Madoff. Beleggers, ook professionele, lieten zich hierbij leiden door rendement en verhalen van anderen. Eigen onderzoek en analyse ontbreekt ook hier.

• Verwachte uitkomsten op basis van trends uit het verleden

De mens heeft tevens de neiging om in zijn bestaan vuistregels of patronen te onderkennen, waardoor de werkelijkheid eenvoudiger en sneller worden benaderd. Dit kan handig zijn, maar ook leiden tot onlogische keuzes. Men gaat immers te kort door de bocht, omdat men zich afsluit voor mogelijk relevante gegevens. Een bekend voorbeeld zijn de beurswijsheden, waaruit is af te leiden dat de beurs het in bepaalde periodes van het jaar beter of slechter doet. Hier valt (ook wetenschappelijk bezien) het nodige op af te dingen. Een ander voorbeeld is dat mensen op basis van bewegingen van een aandeel of index denken te kunnen voorspellen wat de volgende beweging wordt. Ook wel technische analyse genoemd.

• Ontvankelijk voor nieuws dat de eigen mening en keuze bevestigt

Het blijkt dat mensen ontvankelijker zijn voor nieuws dat hun (onbewuste) voorkeur bevestigt. Ook gaan we op zoek naar informatie die deze keuze bevestigt. Ander nieuws dringt niet tot ons door of wordt afgedaan als onjuist. Op zich verklaarbaar, maar niet altijd goed voor de portemonnee. Stel dat een investering in een innovatieve start-up tegenvalt en er wordt gevraagd om een extra inleg, dan zullen veel mensen redenen bedenken om dat toch te doen. Uitstappen zou namelijk betekenen dat de eerdere keuze niet de juiste was.

• Het niet kunnen nemen van winst en verlies

Het nemen van winst of verlies is een lastige voor veel beleggers. Indien een aandeel een behoorlijke koerswinst heeft doorgemaakt , bekruipt de gedachte dat er nog wel eens meer in het vat zou kunnen zitten. Andersom geldt hetzelfde. Als een aandeel fors in waarde daalt, denkt men dat de bodem nu wel echt bereikt moet zijn. Er zijn voldoende voorbeelden waaruit blijkt dat dat niet zo hoeft te zijn.

Prudente portefeuille theorie

Feit is dat financiële markten zich, ook niet door professionele partijen, structureel laten voorspellen. Het verslaan van deze markten is dan ook op langere termijn nagenoeg onmogelijk, zo laat onderzoek zien. Hoe moet het dan wel? Bijgaand enkele handvatten.

• Waarom belegt u? Als u vermogend bent is het doel vaak het dekken van een bepaalde levensstandaard en / of behoud van vermogen.
• Hoe lang is er de tijd om het doel te behalen en dus om te beleggen? Hoe langer er de tijd is om het doel te halen hoe meer risico kan worden genomen. Er is immers meer tijd om van tussentijdse verliezen te herstellen.
• Op basis van de doelstelling en de tijd waarin dit moet worden bereikt (de beleggingshorizon) kan worden bepaald wel rendement hiervoor benodigd is, ofwel de rendementsdoelstelling.
• Welk risico is nodig om het benodigde rendement in deze periode te bereiken? Is dit risico passend? Niet alleen kijkende naar uw financiële situatie, maar ook kijkende naar uw emotionele risicohouding. Het behalen van uw doel gaat niet in een constante rechte lijn, maar kent tussentijdse dalingen. U moet daar wel goed bij kunnen blijven slapen.
• Een goed financieel plan is een goed hulpmiddel om inzicht te geven in bovenstaande punten.
• Als uw rendementsdoelstelling, bijvoorbeeld langjarig een gewenste levenstandaard dekken en het hiervoor benodigde risico duidelijk zijn. Stel uzelf dan de vraag waarom u toch voor meer risico zou kiezen?
• Als er duidelijkheid is over de gewenste risico-rendementsverhouding kan worden gezocht naar een passende vermogensbeheerder. Ook hier is een goede analyse noodzakelijk. Beheerders laten zich immers lastig vergelijken op het gebied van beleggingsbeleid, rendement, risico en kosten. In dat kader verwijs ik naar ons eerdere artikel ‘door de vermogensbeheerder het bos niet meer zien’ (https://familycapitaltrust.nl/nieuws/door-de-vermogensbeheerders-het-bos-niet-meer-zien).

Het in de hand nemen van een deskundig en onafhankelijk adviseur kan u helpen bij het maken van een zo rationeel mogelijke analyse van uw uitgangspunten en de daarbij passende keuze voor een  (of meer) vermogensbeheerder voor uw beleggingen.

Family Capital Trust

Peter Seuren

Download hier het artikel in PDF